“Laat waar mogelijk regulering achterwege. Maak mensen verantwoordelijk voor het resultaat van hun werk en beloon ze voor de kwaliteit die ze leveren.”
Gisteren kwam mij bij de kapper weer een aardige anekdote ter ore die mij aan het denken zette. Wat is het geval? In een willekeurige wijk in Koog aan de Zaan wordt nieuwe riolering aangelegd. De hele Zaanstreek is gebouwd in het moeras, dus aan hevige verzakking onderhevig. Gelukkig staan de meeste huizen op palen, maar de riolering en andere infrastructuur verdwijnt langzaam maar zeker in de modder.
De rioleringswerkzaamheden zijn afgerond. Mooie nieuwe buizen, goed ondersteund, nieuwe putten en nieuwe aansluitingen. Prima, klus geklaard. Maar ja, er ligt nog wel een enorme puinhoop aan zand en ander spul bovenop. Dus, volgende project: bestrating. Dit wordt gedaan door een andere aannemer. Wat exact de opdracht is geweest blijft gissen, maar mijn kapster ontdekte dat de bestrating óver de putten heen werd gelegd. Oftewel zo’n 10-15 cm te hoog. Toen zij daar iemand op attendeerde, was de repliek dat het waarschijnlijk om oude putten ging. Dat bleek echter niet het geval.
De keuze is nu gemaakt om niet het straatwerk opnieuw te doen, maar álle putten op te hogen. Een enorme klus, maar kennelijk goedkoper dan de straatstenen er weer uit te halen. Dat er waarschijnlijk niet goed nagedacht is over de lange termijn en mogelijke andere consequenties, blijkt wel uit het feit dat het straatwerk én de putten nu hoger liggen dan de voordeuren van de aanliggende huizen.
De bewoners, die toch al voor een opgaaf stonden, omdat alle tuinen moeten worden opgehoogd (dit was echter onvermijdelijk), moeten in hun voortuin nu een soort berglandschap aanleggen om ervoor te zorgen dat ze én zonder obstakels naar het trottoir kunnen met fietsen, brommers, wandelwagens, rolstoelen, etc., én dat straks niet bij elke regenbui het water via de voordeur naar binnen loopt. Een vrijwel onmogelijke opgave. Hoe je het ook doet, er moet ergens een opvangreservoir komen, omdat het water simpelweg niet meer het riool in kan stromen.
Ik maak nu even een gedachtensprongetje. Want dat dit verkeerd is gegaan en anders had gemoeten, dat zal iedereen duidelijk zijn (iedereen?). Waar is het nu echter echt misgegaan? Kan een stratenmaker niet nadenken? Is de Gemeente blind?
Dit alles is in mijn ogen het gevolg van overregulering en kortetermijnvisie. De mensen die het werk uitvoeren worden overstelpt met regels en opdrachten. Het gevolg is dat werknemers die zich aan deze regels moeten houden (want anders ben je verantwoordelijk!) alleen nog maar bezig zijn mét deze regels. Hierdoor is het veiliger om niet meer zelf na te denken en met vakmanschap bezig te zijn, maar om je simpelweg aan de vele regels en checklists te houden. Je ziet wel dat het misgaat, maar je hebt de regels toegepast, dus niemand kan je iets maken.
Het nieuw ontstane probleem moet vervolgens voor zo min mogelijk geld worden opgelost. Wat hierbij voor de langere termijn de kwalitatief beste oplossing is, wordt volledig buiten beschouwing gelaten. De kortetermijnvisie zegeviert, want zo lijkt het probleem minder groot. Ook deze keus kan wel eens uit ‘veiligheid’ genomen zijn door de ambtenaren van Gemeente Zaanstad.
Bij dezen mijn pleidooi, gericht aan elke organisatie of overheid: laat waar mogelijk regulering achterwege. Maak mensen verantwoordelijk voor het resultaat van hun werk en beloon ze voor de kwaliteit die ze leveren. Doe een beroep op gezond verstand en laat je medewerkers zich bewust worden van een set kernwaarden. Wanneer er fouten gemaakt worden, bedenk dan niet een nieuwe beleidsregel die deze fout in het vervolg moet voorkomen, maar ga in gesprek met de verantwoordelijke persoon en laat hem zelf bedenken hoe hij zijn opgedane kennis deelt met collega’s. Het kan zelfs interessant zijn om erachter te komen waarom de fout gemaakt is! Stimuleer het zelfsturende en zelflerende vermogen van je medewerkers. Beleidsregels werken uiteindelijk (meestal) averechts. Hiermee ontstaat een afrekencultuur. Mensen worden bang om fouten te maken en doen hun werk alleen nog maar met checklists in de hand. Eigen initiatief en innovatie worden hiermee om zeep geholpen en onverschilligheid voert de boventoon. De verantwoordelijkheid ligt immers bij de regelgevers. Uiteindelijk kan het resultaat zijn, dat werk zelfs onuitvoerbaar of onbetaalbaar wordt. En dat, terwijl medewerkers heel goed in staat zijn om met hun vakmanschap en ervaring nieuwe en efficiënte oplossingen te bedenken.
Zelfsturing en verantwoordelijkheid leiden tot gemotiveerde medewerkers die hun nek durven uit te steken. Die efficiënt, creatief en innovatief zijn. Die problemen vroegtijdig signaleren en zelf met oplossingen zullen komen. Tot mensen die samenwerken om tot een beter resultaat te komen.
Wat zou het fijn zijn geweest als de bewuste stratenmaker zich bij de eerste put hardop de vraag had gesteld “klopt het wel dat we hier overheen straten?”, of even met een timmermansoog het straatniveau had vergeleken met die van de voordeuren…